Term: Otwarta organizacja
W kontekście Przemysłu 4.0 pojęcie „otwartej organizacji” jest kojarzone ze skupieniem się na zaspokojeniu potrzeb odbiorców (klientów) firmy w otwartej współpracy, komunikacji, partnerstwie i dialogu ze wszystkimi osobami i instytucjami, które mogą pomóc w realizacji tego zadania. Pojęcie otwartej organizacji jest często kojarzone z pojęciem otwartej innowacji, jednak nie są pojęcia całkiem tożsame.
Badania nad organizacjami otwartymi zostały zapoczątkowane przez Philipa Selznicka w 1940. W 1949 roku Selznik przeprowadził badania nad Tennessee Valley Authority. Skupił się w nich na aspektach decentralizacji i zaangażowania już istniejących agencji lokalnych i państwowych, z myślą o praktyce planowania demokratycznego w organizacjach. To właśnie podczas tego studium przypadku Selznik zdefiniował koncepcję „organizacji jako systemu otwartego”. Według Selznicka, organizacja w podejściu otwartym jest rozumiana tylko jako środek do osiągnięcia celu. Nie jest ważna sama w sobie. Członkowie organizacji są głęboko zaangażowani w realizację celu i traktują go jako priorytet stawiany ponad osobistymi ambicjami. Dlatego są gotowi współpracować ze wszystkimi, którzy mogą im pomóc w realizacji tego celu. Cel jednoczy osoby zarówno z organizacji jak i spoza niej nawet jeśli są wyposażone w różne umiejętności, wiedzę, motywacje i pragnienia. Organizacja otwarta musi umieć współpracować z różnymi stronami, grupami interesu i innymi firmami, które komunikują się i wpływają na organizację i siebie nawzajem.
Pojęcie otwartej organizacji stworzone przez Selznika zaczęło się upowszechniać w teorii organizacji w 1967 roku, kiedy amerykański socjolog James D. Thompson opublikował książkę “Organizacja w działaniu”. Thompson przeanalizował w niej zachowania dużych organizacji, studiując je pod względem używanych przez nie technologii i środowiska w jakim funkcjonują i doszedł do wniosku, że można je opisać przez dwie podstawowe strategie – organizacji zamkniętej (takiej, która wszystkie procesy i cały obieg ludzi i informacji stara się zamknąć wewnątrz swoich granic) oraz organizacji otwartej, która ułatwia wymianę ludzi, informacji, wiedzy i zasobów z otoczeniem. Zdaniem Thompsona organizacje zamknięte z natury rzeczy dążyły do kontroli i redukcji niepewności i ryzyka, natomiast organizacje otwarte z założenia częściej podejmowały działania improwizowane, w mniejszym stopniu przykładały wagę do utrzymania kontroli nad wszystkim, za to natomiast kładły dużo większą wagę na transparentność procesu podejmowania decyzji i działania.
Koncepcje organizacji otwartych znalazły szerokie zastosowanie na początku XXI wieku wraz z rozwojem społeczności praktyków i inicjatyw informatycznych takich jak Linux, języki programowania, encyklopedie itp. Przykładami otwartych organizacji są społeczność Wikipedii oraz firma Red Hat projektująca systemy oparte na rozwiązaniach „open source” (otwartego kodu).