Wprowadzenie pojęć związanych z gospodarką obiegu zamkniętego i zrównoważoną produkcją

Pandemia COVID-19 wywołała spowolnienie gospodarcze i chwilową redukcję emisji dwutlenku węgla, a jednocześnie Parlament Europejski wezwał do ambitnego planu odbudowy, którego trzonem będzie Zielony Ład. Coraz częstsze burze i gwałtowne załamania pogody są powodowane szerzej obserwowanymi zmianami klimatycznymi.

Dotychczas, przekaz medialny wokół Europejskiego Zielonego Ładu ogranicza się w znacznym stopniu do emisyjności CO₂ i tworzyw sztucznych, czyli głównie „plastikowych” odpadów. Oczywiście elementy te zawierają się w Europejskim Zielonym Ładzie, ale stanowią tylko część z jego rozległych założeń i celów. Warto zagłębić się w szczegóły, żeby zobaczyć, co nas tak naprawdę czeka.  Realizacja wielu elementów Europejskiego Zielonego Ładu już się rozpoczęła i są one implementowane w krajach członkowskich. Jednym z przykładów może być Rozszerzona Odpowiedzialność Producencka dotycząca przedsiębiorstw z sektora opakowaniowego.

W samym tylko 2020 roku Komisja Europejska przedstawiła kilka ważnych regulacji i dokumentów: Europejskie prawo o klimacie, Europejską strategię przemysłową, nowy plan gospodarki obiegu zamkniętego, strategię „Od pola do stołu”, Strategię na rzecz bioróżnorodności czy strategię na rzecz zrównoważonych chemikaliów. Wydawać by się mogło, że to niewiele, że to zaledwie kilka dokumentów. A jednak każdy z nich zawiera gigantyczną liczbę dodatkowych uszczegółowień i celów.

Rok 2021 rozpoczął się pod znakiem pandemii SARS-CoV-2. Równocześnie będzie to kolejny rok aktywnej implementacji Europejskiego Zielonego Ładu. Jego wysoki priorytet na regulacyjnej liście administracji unijnej z pewnością spowoduje, że wiele dziedzin gospodarki będzie mu podporządkowanych.

Jedną z najważniejszych kwestii związanych z funkcjonowaniem Unii będzie gospodarka zasobami naturalnymi (szczególnie strategicznymi) i konkurencyjność branży chemicznej. Problemy te nabierają szczególnego znaczenia dla rynku wspólnotowego, podlegającego znacznie większej liczbie regulacji niż rynki w innych regionach świata, np. w Azji czy na Bliskim Wschodzie. W konsekwencji w Europie produkcja jest droższa, a w obszarze regulacyjnym przedsiębiorcy napotykają większe trudności. Nie zmienia to jednak faktu, że to właśnie głównie od działań przemysłu chemicznego i alternatyw dla zasobów naturalnych zależy ratunek dla środowiska, naszego zdrowia i przyszłych pokoleń.

Kluczem do przetrwania na rynku będzie stopniowe zazielenianie przedsiębiorstw w duchu Environmental Social Governance, a więc zmierzanie w kierunku zrównoważonego rozwoju opartego na efektywnej gospodarce zasobami naturalnymi, gospodarce obiegu zamkniętego, z uwzględnieniem ekologii już na etapie projektowania produktów – z myślą o ich ponownym wykorzystaniu. Do 2050 roku Europa ma stać się kontynentem neutralnym klimatycznie.

Główne problemy środowiskowe, z którymi musimy się zmierzyć jako społeczeństwo, to z jednej strony wysoki odsetek odpadów przemysłowych, które stanowią 78,7% wszystkich odpadów generowanych w Polsce, a z drugiej – niski poziom recyklingu tych odpadów, wynoszący 51% według danych GUS z roku 2018. Najwięcej odpadów generuje się w górnictwie i wydobywaniu – 38,8%, na 2. miejscu plasuje się szeroko rozumiany przemysł przetwórczy, wytwarzający 16,5% odpadów, zaś na 3. – budownictwo, odpowiadające za 10% odpadów. Łączny odsetek odpadów generowanych w przemyśle przetwórczym i budownictwie wynosi ponad 25%.

Z punktu widzenia ochrony środowiska Krajowy Plan na Rzecz Energii i Klimatu na lata 2021-2030 określa cele klimatyczno-energetyczne na rok 2030:

• 7% redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorach nieobjętych systemem ETS w porównaniu do poziomu w roku 2005;
• udział odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii brutto na poziomie 21-23%, uwzględniając 14% udziału w transporcie oraz roczny wzrost udziału w ciepłownictwie i chłodnictwie o 1,1 punktu procentowego średniorocznie;
• wzrost efektywności energetycznej o 23% w porównaniu z prognozami PRIMES 2007;
• redukcja udziału węgla w produkcji energii elektrycznej do 56-60%.

W roku 2019 Bank Ochrony Środowiska we współpracy z Instytutem Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS przygotował raport Ekologia w biznesie, analizujący działania i plany przedsiębiorstw w zakresie ochrony środowiska. Przeprowadzone badanie małych i średnich przedsiębiorstw pozwoliło dowiedzieć się, jak w tej grupie podmiotów postrzegane są kwestie ochrony środowiska oraz jakie działania proekologiczne planują podjąć w najbliższym czasie zarządzający tego typu firmami. Wyniki badania pokazały, że przedsiębiorcy doceniają rolę rozwiązań proekologicznych. Aż 70% z badanych w ostatnich trzech latach zainwestowało w tego typu rozwiązania. Wśród najpopularniejszych inwestycji znalazły się te, które przekładają się na spadek zużycia energii: wymiana oświetlenia na energooszczędne (46%) oraz termomodernizacja budynku (22%).