Producent samochodów
Przedsiębiorstwo realizuje w skali globalnej wdrożenie cyfrowego modelu biznesowego. W ramach poszczególnych etapów wprowadzane są rozwiązania zarówno odpowiadające na bieżące potrzeby, jak i stanowiące elementy przyszłego systemu docelowego. Jednym z nich jest system AR, usprawniający funkcjonowanie wewnętrznej logistyki (projekt realizowany jest w zakładzie w Polsce), a dotyczący obsługi wprowadzania do eksploatacji nowych typoszeregów pojemników transportowych. Pojemniki te stanowią jedną z krytycznych składowych systemu logistycznego (transportowane są w nich części wymagające szczególnej ochrony w procesie), a w rozpatrywanym przypadku w ciągu roku wprowadzanych jest nawet kilkadziesiąt nowych konstrukcji. W procesie wprowadzania nowych pojemników czasochłonnym etapem było sprawdzanie poprawności projektu przy pomocy prototypów gabarytowych. W celu skrócenia czasu testowania oraz wprowadzania korekt, założono zastosowanie systemu AR, w którym dokonywana jest wizualizacja koncepcji przyszłego pojemnika przy pomocy modeli 3D wygenerowanych na podstawie projektów pochodzących z systemu CAD (ang. Computer Aided Design).
Realizacja celu polegała na zaimplementowaniu specjalistycznego oprogramowania przemysłowego AR oraz zastosowania wysokiej klasy okulary AR, umożliwiających zarówno wizualizację samych pojemników w postaci hologramów, jak również ich interakcję ze sobą (np. składowanie) oraz z realnym otoczeniem – współistnienie obiektów wirtualnych i rzeczywistych, wykrywanie interakcji/kolizji między nimi. System został wdrożony i jest w ciągłej eksploatacji.
Jakie osiągnięto korzyści? Cyfryzacja procesu oraz zastosowanie AR pozwoliło na uzyskanie znacznych oszczędności czasowych i finansowych, gdyż cały proces jest możliwy do zrealizowania bez konieczności budowy fizycznych prototypów pojemników (oraz ich korygowanych wersji). Znacznie skrócił się także czas zgłaszania zmian oraz obsługi ich realizacji.
Na etapie ukierunkowania warto wziąć pod uwagę cyfrowe modele biznesowe, które przeanalizowała Plattform Industrie 4.0. Po analizie 22 rzeczywistych cyfrowych modeli biznesowych z niemieckiego sektora przemysłowego zidentyfikowano cztery kluczowe scenariusze sieci wartości, z których każdy ilustruje charakterystyczne, niezbędne cechy analizowanej grupy modeli biznesowych (ważne, aby pamiętać, że nie jest to lista kompletna, a grupa badanych przedsiębiorstw nie pozwala na wyciąganie wniosków istotnych statystycznie). Dodatkowo model biznesowy każdej przebadanej firmy (w ramach określonej sieci wartości) został opisany w oparciu o nawigator modelu biznesowego St. Gallen. Oto wspomniane cztery scenariusze i przykłady firm stosujących cyfrowy model biznesowy:
Pierwszym z przykładów jest Dostawca platformy IIoT (przemysłowego internetu rzeczy).
Korzystając z platformy IIoT producent może nie tylko sprzedawać produkt użytkownikowi, ale również zbierać informacje o użytkowaniu produktu w całym jego cyklu życia. Dzięki temu producenci mogą korzystać z dodatkowych źródeł przychodów, oferując usługi oparte na danych, a także uzyskiwać informacje zwrotne na temat tego, jak ulepszyć swój produkt. Przykładem firmy, która zastosowała platformę IIoT w swoim cyfrowym modelu biznesowym jest Calvatis.
Calvatis to jeden z wiodących dostawców detergentów i środków dezynfekujących. W 2015 roku Calvatis został poproszony przez dużego klienta z branży spożywczej o dostarczenie jednostek dozujących i detergentów czyszczących do swoich linii myjących oraz o stworzenie centralnego systemu monitorowania i sterowania.
Klient chciał regularnie obliczać zużycie wody, detergentów i dodatków chemicznych na pudełko i na godzinę – i robić to w chmurze, tak aby wszystkie wyniki były łatwo dostępne i można było uzyskać do nich dostęp z centralnej lokalizacji. Ponadto klient wymagał wdrożenia rozwiązania w niezwykle krótkim czasie.
Aby spełnić wymagania klienta, Calvatis zwrócił się do firmy Siemens i po krótkiej konsultacji ustalił kluczowe parametry rozwiązania opartego na MindSphere – kompleksowym rozwiązaniu chmurowym do łączenia urządzeń, przechowywania danych oraz tworzenia i uruchamiania aplikacji na zarządzanej platformie usługowej, korzystającym z rozwiązań przemysłowego internetu rzeczy (IIoT).
Calvatis musiał też stworzyć cyfrowego bliźniaka swoich systemów czyszczących, zrealizowanego na podstawie danych dotyczących wydajności. Na ich podstawie firma mogła opracować kluczowe wskaźniki wydajności (KPI) jako punkt wyjścia do kontrolowania procesów czyszczenia i dezynfekcji.
Zastosowanie MindSphere pomogło firmie Calvatis zoptymalizować zużycie zasobów i osiągnąć 10-procentową redukcję przestojów oraz 6-procentową redukcję zużycia płynu czyszczącego. Dodatkowo powstał nowy cyfrowy model biznesowy, umożliwiający Calvatis oferowanie swoim klientom nowych usług w oparciu o stworzoną propozycję wartości.
Zmiany w modelu biznesowym opisywanego przedsiębiorstwa można podsumować następująco: Calvatis – dostawca środków czyszczących – nadal kieruje swoją ofertę do tego samego klienta. Oferując usługi oparte na danych, tworzy nową propozycję wartości, nowy model przychodów oraz włącza nowego partnera (dostawcę platformy IIoT) do sieci wartości. Siemens jest dostawcą platformy IIoT MindSphere. Dostarcza swoim klientom nową propozycję wartości i nowy model przychodów, organizując producentów i użytkowników produktu w sieci wartości.
Drugi z przykładów dotyczy Usług dodających wartość. Termin „wartość dodana w działaniu” odnosi się do modelu biznesowego rozważanego z perspektywy klienta. Producent oferuje sprzedaż produktu (generując jednorazowy przychód dla producenta) trzeciej stronie (która staje się właścicielem produktu). Właściciel zezwala innej firmie (usługodawcy) na generowanie wartości za pośrednictwem tego produktu. Usługodawca zapewnia, że klient końcowy (użytkownik produktu) może korzystać z produktu przez cały czas.
Przykładem praktyki może być Tire-as-a-Service (dostawa czy wymiana opon jako usługa). Producent opon sprzedaje opony usługodawcy, który wynajmuje je operatorowi floty. Usługodawca w ramach usługi zapewnia operatorowi floty (użytkownikowi) w pełni funkcjonalne opony oraz szeroki wachlarz usług w zakresie zarządzania oponami. Właściciel i usługodawca koordynują zakup i montaż opon oraz monitorują ich stan.
Właściciel i usługodawca korzystają z sieci serwisowej w celu świadczenia usług konserwacyjnych. Sieć umożliwia montaż opon kilku różnych producentów. Prace zlecane są bezpośrednio przez właściciela i usługodawcę, którzy zdalnie monitorują stan opon za pomocą platformy IoT. Dane na platformie IoT zapisywane są w chmurze, a następnie podlegają analizie przeprowadzanej przez właściciela i usługodawcę w celu fakturowania oraz koordynowania świadczenia usług. W przykładzie Tire-as-a-Service rolę odgrywaną przez właściciela i usługodawcę, którzy zapewniają wartość dodaną podczas użytkowania, można podsumować w następujący sposób:
- Propozycja wartości – właściciel i usługodawca zapewniają użytkownikowi wartość dodaną podczas użytkowania, oferując szeroki wachlarz usług zarządzania oponami.
- Łańcuch wartości – właściciel i usługodawca pozycjonują się jako nowi gracze na rynku i tworzą nową sieć wartości firm, które już działają na tym rynku; organizują zarówno aktywność fizyczną, jak i przepływ danych.
- Mechanizm przychodów – właściciel i usługodawca pobierają od użytkownika opłatę opartą na faktycznym korzystaniu z usługi; z wygenerowanych z tego dochodów korzysta się do płacenia drugiemu graczowi w sieci wartości.
Trzecim przykładem jest idea platformy typu Marketplace. Rynek cyfrowy koordynuje podaż i popyt w celu ułatwienia transakcji. W praktyce rozróżniamy rynki otwarte i zamknięte. Otwarte platformy handlowe są dostępne dla wszystkich usługodawców, podczas gdy zamknięte rynki wymagają przejścia przez wstępną selekcję oferentów przeprowadzanej przez dostawcę rynku. Rynek będzie w stanie wygenerować wystarczający popyt tylko wtedy, gdy będzie oferował odpowiednio dużą liczbę dostawców do wyboru. Działanie całego systemu jest warunkowane przez osiągnięcie efektów sieciowych. Raz osiągnięte efekty sieciowe (odpowiednia liczba dostawców zachęcająca odbiorców do zakupów na platformie) tworzą mechanizm samonapędzający się, który stymuluje wzrost i rozwój rozważanego rynku.
Dostawcy rynku oferują funkcje informacyjne i wyszukiwania, świadczenie usług, fakturowanie i mechanizmy oceny. Funkcje udostępniane są przez samych dostawców lub za pośrednictwem zewnętrznego usługodawcy. Dostęp do usług i korzystanie z nich podlega opłacie.
Przykładem może być rozproszona produkcja części zamiennych z zastosowaniem wytwarzania przyrostowego – Additive Manufacturing (AM). Platforma obsługiwana jest przez firmę DMG Mori jako rynek zamknięty. Po zamówieniu części zamiennej za pośrednictwem platformy automatycznie wybierany jest wykonawca dysponujący odpowiednia technologią drukowania 3D. W kryteriach wyboru uwzględniono możliwości produkcyjne w zakresie wymaganej części oraz lokalizację – najmniejszą odległość od podmiotu, który złożył zamówienie.
Platforma zapewnia zarówno specyfikację części zamiennej, jak i dodatkowe usługi wymagane do zakończenia transakcji (na przykład certyfikację czy fakturowanie). Platforma DMG Mori zapewnia szeroką gamę nowych możliwości rozwoju modelu biznesowego. W przyszłości firma mogłaby nie tylko sama korzystać z platformy, ale także otworzyć ją dla innych producentów sprzętu, aby prowadzić ją jako rynek otwarty.
Ostatnim przykładem jest model Powiernika danych. Model powiernika danych odgrywa kluczową rolę neutralnej platformy w procesie monetyzacji danych. Tradycyjne sieci wartości, które w przeważającej mierze opierały się na produktach fizycznych, są ulepszane w celu umożliwienia agregacji, anonimizacji i analizy danych pochodzących z wielu różnych źródeł. Organizacje, które przekazują dane powiernikowi danych, otrzymują za to środki pieniężne. Jako klienci mogą również uzyskać dostęp do obszernych baz danych lub wymieniać się danymi z innymi organizacjami, korzystając z bezpiecznego i ustandaryzowanego procesu.
Obecnie w Niemczech uruchamianych jest kilka pierwszych projektów związanych z powiernikiem danych, np. TÜV Süd. Ta organizacja otworzyła TÜV SÜD Data Trust Center – pierwszy projekt we współpracy z IBM. Data Trust Center będzie zapewniało bezpieczny i neutralny dostęp do danych o nowoczesnych, wysoce zautomatyzowanych pojazdach. W tym celu platforma może gromadzić dane od różnych producentów pojazdów w sposób neutralny, a dostęp do tych informacji mogą uzyskiwać inne podmioty, takie jak usługodawcy, firmy ubezpieczeniowe i organy rządowe. Właściciele pojazdów i/lub producenci muszą wyrazić zgodę na wykorzystanie danych. Technologia Sealed-Cloud opracowana przez Uniscon, która jest częścią grupy TÜV SÜD, służy do zapewniania, że dane są przechowywane, przetwarzane i przesyłane w sposób niezawodny i bezpieczny oraz że przestrzegane są zasady i przepisy dotyczące ochrony danych. Korzystanie z Sealed-Cloud gwarantuje, że do niezaszyfrowanych danych, które użytkownicy przechowują lub przetwarzają na platformie, nie mają dostępu inne podmioty, nawet dostawca platformy.
Podsumujmy więc wnioski z tego modelu:
- Propozycja wartości – w tego typu scenariuszu tworzenia wartości głównym graczem z pewnością będzie powiernik danych. W tym kontekście należy odpowiedzieć na pytanie, czy do monitorowania procesu potrzebny jest neutralny organ np. audytor. Pozostaje również do zbadania kwestia, czy i w jakim stopniu trendy z platformy B2C (ang. Business to Consumer) można przenieść na scenariusz tej platformy i czy sukces platform B2C można powtórzyć w obszarze B2B (ang. Business to Business).
- Łańcuch wartości – gdy przyjrzymy się bliżej nowym modelom tworzenia wartości, zauważymy, że niemożliwym stało się wyraźne oddzielenie od siebie produktów i usług. To kolejny kluczowy element tego typu scenariusza wartości. Dane, a zatem w pewnym stopniu usługi, nie są już tylko dodatkiem do produktu fizycznego, lecz stają się produktami samym w sobie.
- Przychody – sukces tego scenariusza tworzenia wartości zależy od tego, czy dane mogą być udostępnione wszystkim po uczciwych i atrakcyjnych cenach. Czy do określenia wartości danych potrzebujemy mechanizmów centralnych, a może nawet rządowych? W jaki sposób sektor MŚP może określić cenę generowanych przez siebie danych? Co najważniejsze wartość danych musi być systematycznie oceniana i odpowiednio monetyzowana.
Więcej przykładów transformacji cyfrowych modelu biznesowego znajdziesz w linkach dostępnych w szkoleniu (Digital business models for Industrie 4.0).