Postępy
0% ukończone

Rozwijające się technologie cyfrowe oraz szanse i zagrożenia stwarzane przez otoczenie powodują, że przedsiębiorstwa poszukują nowych pomysłów na firmę. Taki ustrukturyzowany pomysł nazywamy modelem biznesowym. Jeśli model biznesowy opiera się na zastosowaniu technologii cyfrowych, to nazywamy go cyfrowym modelem biznesowym. Zmianę dotyczącą projektowania i wdrożenia nowego modelu biznesowego w przedsiębiorstwie nazywamy transformacją w obrębie modelu biznesowego lub krócej – transformacją modelu biznesowego.

Warto dokładniej poznać wspomniane zagadnienia i zagłębić się w szczegóły, by lepiej zobaczyć, co naprawdę czeka nas w przyszłości. Przyszłości, która zaczyna się już jutro – a może zaczęła się już dziś?

Można zaryzykować stwierdzenie, że pandemia COVID-19 spowodowała największą i najszybszą w historii zmianę ludzkich zachowań na dużą skalę. Cyfryzacja była już prowadzona w prawie każdej organizacji, ale sytuacja związana z pandemią znacznie przyspieszyła adaptację technologii cyfrowych.

Badania przeprowadzone przez IBM Institute for Business Value pokazują, że pandemia COVID-19 przyspieszyła transformację cyfrową w przypadku 59% ankietowanych organizacji, a 66% respondentów stwierdziło, że było w stanie zrealizować inicjatywy cyfrowe, które wcześniej napotkały opór.

Badania prowadzone przez tę samą organizację wskazują też, że priorytety kadry kierowniczej zmieniają się dramatycznie, ponieważ osoby zarządzające organizacjami próbują przygotować się na niepewną przyszłość (Zobacz Rys. 1). Patrząc z perspektywy rzeczywistości pandemicznej i postpandemicznej, trudno się dziwić, że kadra zarządzająca planuje położyć nacisk na bezpieczeństwo i ochronę pracowników, zarządzanie kosztami i elastyczność przedsiębiorstwa. Co jednak istotne, również transformacja cyfrowa znalazła się wśród pięciu najczęściej wskazywanych priorytetów.

Rys. 1. Priorytety kadry kierowniczej (źródło: COVID-19 and the future of business, IBM Institute for Business Value)

W czasie pandemii COVID-19 rządy wielu krajów na świecie wprowadziły ograniczenia w zakresie kontaktów społecznych, dotyczące m.in. osób pracujących w bliskiej odległości od siebie oraz kontaktów z klientami. W efekcie branże produkujące i dostarczające produkty czy usługi cyfrowe nadal funkcjonowały, a nawet notowały znaczne wzrosty obrotów. Natomiast te branże, które wytwarzają usługi i produkty fizyczne, zostały zmuszone do zminimalizowania działalności lub tymczasowo zamknięte.

Lokalne i krajowe blokady czy lockdowny, zachowywanie dystansu społecznego czy wprowadzane przez rządy zamknięcia granic i kwarantanny zmusiły wiele firm do szybkiego dostosowania swoich modeli biznesowych. Ogólnie rzecz biorąc, zmiany dotyczyły dwóch aspektów funkcjonowania przedsiębiorstw:

  • Zewnętrznego, czyli tego w jaki sposób przedsiębiorstwo kontaktuje się z klientami, dostawcami i innymi interesariuszami; oraz
  • Wewnętrznego, czyli tego, jak przedsiębiorstwo zarządza pracownikami i relacjami pomiędzy pracodawcą czy menedżerem a pracownikiem.

W odpowiedzi na zagrożenia pandemiczne firmy chętnie sięgnęły po technologie cyfrowe. Według informacji podawanych przez World Economic Forum w drugim kwartale 2020 r. inwestycje w infrastrukturę IT w chmurze wzrosły o 35% rok do roku. Co istotne, według International Data Corporation, wydatki na infrastrukturę IT w chmurze publicznej przewyższają wydatki na tradycyjną infrastrukturę IT. Zdaniem IDC te wskaźniki wzrostu pokazują reakcję rynku na poważne zmiany w działalności biznesowej, edukacyjnej i społecznej spowodowane pandemią COVID-19 oraz na kluczową rolę, jaką infrastruktura IT odgrywa w tych transformacjach. Na całym świecie nastąpiły powszechne zmiany w stosowaniu narzędzi online we wszystkich aspektach ludzkiego życia – we współpracy, wydarzeniach biznesowych, rozrywce, zakupach, telemedycynie i edukacji. Środowiska chmurowe, a zwłaszcza chmura publiczna, były kluczowym czynnikiem umożliwiającym tę zmianę.

Wzrosty w zakresie korzystania z rozwiązań chmurowych przyspieszyły i dodatkowo uzasadniły transformację modelu biznesowego niektórych firm. Na przykład firma Microsoft przekształciła się z firmy specjalizującej się w oprogramowaniu systemu Windows w firmę zajmującą się platformami chmurowymi, która działa na bazie różnych technologii i integruje się z partnerami i ekosystemami, takimi jak LinkedIn i GitHub. Dodatkowo transformacja modelów biznesowych LinkedIn i GitHub (czyli modele platformowe oparte o mechanizmy freemium i subskrypcji) spowodowała, że w latach 2015–2020 cena ich akcji wzrosła prawie czterokrotnie, a przychody wzrosły o 65%.

Ograniczenia funkcjonowania tradycyjnych firm handlowych i działów sprzedaży firm przemysłowych zaowocowały wzrostem liczby przedsiębiorstw sięgających po modele e-commerce B2B (ang. Business to Business) i B2C (ang Business to Customer), które w swoim działaniu stosują cyfrowe kanały pozyskiwania klientów i zawierania transakcji. W ślad za tym zwiększył się popyt na usługi firm logistycznych. Jednak obawa przed kontaktem bezpośrednim spowodowała rozwój modeli biznesowych, w których propozycja wartości opierała się na wzroście bezpieczeństwa wynikającym z braku bezpośredniego kontaktu klient-dostawca czy klient-firma logistyczna. Firmy zmieniły więc swoje modele biznesowe, budując wartość w oparciu o specyficzne aplikacje lub oprogramowanie.

Spośród cyfrowych modeli biznesowych zwycięzcami w czasie pandemii wydają się konsumenckie platformy wielostronne. Platforma to model biznesowy, który tworzy wartość poprzez ułatwianie wymiany między dwiema lub więcej współzależnymi grupami, zwykle konsumentami i producentami. W 2020 r. Amazon osiągnął rekordowe wyniki – jego roczne przychody wzrosły o 38% do 386 mld USD, co stanowi roczny wzrost o ponad 100 mld USD. Zysk netto Amazona wzrósł w ciągu roku o 84% w porównaniu z rokiem 2019. Podobnie rekordowe wyniki zanotowała firma Apple, której kurs akcji wzrósł w 2020 r. o 60%. Patrząc na sukcesy firm spoza sektora przemysłowego, możesz przeanalizować model biznesowy, który jest fundamentem sukcesu wymienionych organizacji, i zastanowić się, czy model platformy może być zastosowany w Twoim przedsiębiorstwie lub stanowić podstawę współpracy między partnerami tworzącymi łańcuch wartości.

W wyniku pandemii, przy powszechnym wzroście zapotrzebowania na komunikację wideo i aplikacje home office, uzasadnienie biznesowe rozwoju infrastruktury IT jest racjonalne i można do niego przekonać nawet ostrożnych zazwyczaj dyrektorów finansowych. Kadra kierownicza z większym zaufaniem traktuje to, co może zyskać dzięki technologiom cyfrowym i popycha do przodu cyfrową transformację. Z raportu z VI Ogólnopolskiego Badania Zarządzania Zmianą, przeprowadzonego wśród 251 respondentów reprezentujących polskie przedsiębiorstwa i instytucje, wynika, że najczęstszym celem zmian zakończonych w 2020 roku było przejście na pracę zdalną, czyli home office.

Według wspomnianych już wcześniej rezultatów badań IBM Institute for Business Value 60% respondentów twierdzi, że COVID-19 „zmodyfikował nasze podejście do zarządzania zmianą” i “przyspieszył automatyzację procesów”, a 64% przyznało, że prowadzą działalność biznesową w większym stopniu opartą na chmurze niż to miało miejsce przed pandemią. Menedżerowie wskazują też, że planują odbudowę przedsiębiorstw po COVID-19, uwzględniając inwestycje w rozwiązania, takie jak sztuczna inteligencja (SI), Internet Rzeczy IoT, blockchain czy rozwiązania chmurowe. 60% menedżerów stwierdziło również, że zastosuje narzędzia do angażowania klientów oparte na SI, zaś w niektórych organizacjach chatboty już teraz radzą sobie z ponad 80 procentami ruchu związanego z obsługą klienta.

Autorzy książki „Radical Business Model Transformation” dokonali analizy 250 inicjatyw cyfrowych na całym świecie, która pokazuje, że większość firm nadal koncentruje się podczas cyfryzacji na automatyzacji procesów i zwiększeniu wydajności. Innymi słowy sprawiają, że istniejące procesy są bardziej cyfrowe, na przykład wprowadzając obiegi dokumentów zastępujące procesy oparte dokumentach papierowych. Jeszcze większa liczba firm dokonuje przeprojektowania swoich procesów. Niestety, tylko niewielka część organizacji (około 25%) przekształca model operacyjny tak, by technologie cyfrowe stały się integralną częścią architektury tworzenia wartości organizacji. Jeszcze mniej firm dokonuje zmian modelu biznesowego w kierunku cyfrowym (Zobacz Rys. 2).

Rys. 2. Analiza podejmowanych inicjatyw cyfrowych (źródlo: C. Linz, How to transform your business model for a post-COVID future, WEC)

Mała liczba transformacji modeli biznesowych może budzić zdziwienie, ponieważ w badaniu prowadzonym przez firmę McKinsey większość menedżerów wyższego szczebla wyraziło niezadowolenie z funkcjonującego w firmie modelu biznesowego – 80% stwierdziło, że obecny model biznesowy organizacji jest obciążony ryzykiem. Co ciekawe, dzieje się tak w sytuacji, kiedy ponad 3/4 menedżerów spodziewa się, że zmiana zachowań klientów, jaka rozpoczęła się w trakcie pandemii, będzie kontynuowana po jej zakończeniu.

Z drugiej strony podejmowanie działań, które cyfryzują i automatyzują wybrane procesy, może być początkiem transformacji cyfrowej w przedsiębiorstwie. Przykładowo, przedsiębiorstwo automatyzuje wprowadzanie faktur albo ewidencję dokumentów finansowych, dzięki czemu w pewnym sensie następuje „ucyfrowienie” istniejącego modelu biznesowego. Jeżeli w wyniku tych zmian powstanie nowa propozycja wartości dla klienta, to przedsiębiorstwo dokona transformacji modelu biznesowego w oparciu o korzyści ze stosowania technologii cyfrowych, inaczej mówiąc – będzie działało, stosując cyfrowy model biznesowy.

Wszystkie opisane powyżej przesłanki prowadzą do wniosku, że aby nie zmarnować doświadczeń, jakie przyniósł przedsiębiorstwom kryzys związany z COVID-19, warto przemyśleć sposób tworzenia i dostarczania wartości klientom. Przemyśleć swój obecny model biznesowy i zastanowić się nad jego transformacją w kierunku cyfrowego modelu biznesowego.

Skip to content