Term: Zarządzanie wiedzą
(ang. Knowledge management)
Zarządzanie wiedzą to termin, który wiąże relacjami dane i informację w obrębie organizacji. Polega na umieszczaniu danych w kontekście (co powoduje powstanie wykorzystywalnej informacji), a następnie budowanie ich w struktury, dające wiedzę. Istniejąca wiedza, służąca osiąganiu określonych celów i podejmowaniu właściwych decyzji, nazywana jest w tym procesie mądrością organizacji.
Zarządzanie wiedzą to termin, który został zaproponowany przez słynnego teoretyka zarządzania Petera F. Druckera (twórcy m.in. określenia „menedżer”) w 1980 r., jednak jako dyscyplina w ramach zarządzania knowledge management uformowało się dopiero w latach 90-tych. Dużą rolę odegrały w popularyzacji tej koncepcji prace amerykańskiego teoretyka strategii Petera M. Senge (autora koncepcji „uczącej się organizacji”) oraz prace japońskich specjalistów H. Takeuchiego i I. Nonaki (autorów koncepcji „spirali tworzenia wiedzy”).
Głównym założeniem tego kierunku jest stwierdzenie, że dane, informacje, wiedza i mądrość to odrębne zasoby i stany organizacji. Organizacja może posiadać dane, na przykład ciągi liczb, ale jeśli te dane są pozbawione kontekstu (na przykład nie wiemy, czego dotyczą te ciągi liczb) to nie można ich uznać za informacje. Baza danych zawierająca wartości liczbowe i tekstowe, ale pozbawione opisu (kontekstu) będzie dla firmy bezużyteczna. Umieszczenie danych w kontekście tworzy informacje, które mogą być w użyteczny sposób wykorzystane – na przykład mogą być wykorzystane w podejmowaniu decyzji (informacja o temperaturze pracy maszyny, połączona z informacją o zakresie dopuszczalnych temperatur pracy urządzenia, może być podstawą do wyłączenia tej maszyny, jeśli zakres temperatur roboczych nie mieści się w zakresie temperatur dopuszczalnych). Informacje połączone w struktury tworzą wiedzę, która pozawala zrozumieć nie tylko dane i informacje, które są już w posiadaniu firmy, ale również interpretować informacje i dane napływające do firmy. Najwyższym stopniem jest umiejętność wykorzystania wiedzy do skutecznego osiągania swoich celów, którą określa się jako mądrość (podejmowanie właściwych decyzji).
Teoretycy knowledge management uznawali, że zarządzanie informacjami i zarządzanie wiedzą są rozdzielone pomiędzy dwa podsystemy: zarządzanie informacjami pozostaje w gestii działów informatycznych (IT), natomiast zarządzanie wiedzą powinno znajdować się w gestii podsystemu zarządzania ludźmi (tu wciąż trwa dyskusja, czy powinien to być dział HR, dział B+R, czy też odrębna jednostka kierowana przez dyrektora ds. rozwoju wiedzy – Chief Knowledge Officer).
Po okresie bardzo dużego ożywienia w latach 90-tych kierunek zarządzania wiedzą został zepchnięty na margines przez rosnącą obsesję gromadzenia danych, której wyrazem było rosnące znaczenie systemów informatycznych. Po 2010 roku zainteresowanie zarządzaniem wiedzą ponownie silnie wzrosło. Firmy uświadomiły sobie, że wzrost ilości posiadanych informacji nie oznacza jeszcze wzrostu wiedzy, a na pewno nie gwarantuje podejmowania mądrych decyzji. Pojawienie się zapotrzebowania na specjalistów ds. pozyskiwania i przetwarzania danych (big data, data scientists) zwiększyło znaczenie kompetencji związanych z przekształcaniem informacji w wiedzę.
W Przemyśle 4.0 zarządzanie wiedzą jest elementem budowania „inteligentnej organizacji”, która osiąga cele takie jak elastyczność, czy odporność na wstrząsy dzięki skutecznemu zarządzaniu danymi i informacjami w celu podniesienia skuteczności podejmowanych decyzji.