Gospodarka o obiegu zamkniętym GOZ (ang. Circular Economy) to model produkcji i konsumpcji, który obejmuje udostępnianie, dzierżawienie, ponowne użycie, naprawę, odnawianie i recykling istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe w celu minimalizacji wpływu gospodarki na środowisko. Celem GOZ jest osiągnięcie neutralności klimatycznej min. poprzez wspieranie wydłużenie cyklu życia produktów i systemowe podejście do rozwoju gospodarczego.
Założenia gospodarki o obiegu zamkniętym przewidują wdrożenie polityki zrównoważonych produktów. Jej zadaniem będzie motywowanie producentów do tworzenia dóbr, których okres eksploatacji będzie dłuższy niż dotychczas.. Zrównoważona produkcja ma prowadzić do ograniczenia ilości powstających odpadów, a materiały wykorzystywane w procesie produkcyjnym będą pochodziły zarówno ze źródeł pierwotnych jak i wtórnych.
Rozwiązania gospodarki o obiegu zamkniętym charakteryzuje:
- poddawanie materiałów cyklom życia – nadanie ograniczeń eksploatacyjnych, przy zachowaniu ciągłej wysokiej wartości,
- pozyskiwanie energii opartej na źródłach odnawialnych – wykorzystanie OZE min.: fotowoltaika, energia wiatrowa bądź geotermalna,
- zrównoważone wykorzystywanie wody – wydobywanie jej w tempie umożliwiającym naturalne odmawianie przy jednoczesnej maksymalizacji odzysku,
- zachowanie niezmienności społeczeństwa i kultury, będącymi kolejnymi przykładami złożoności oraz różnorodności,
- wspieranie zdrowia i dobrego samopoczucia ludzi i innych gatunków na poziomie systemowym,
- generowanie wartości działalności ludzkiej w środkach wykraczających poza ramy finansowe (wartości estetyczne, emocjonalne, ekologiczne),
- przyjęcie rozwiązań systemowych cechujących się adaptowalnością i elastycznością.
Do kogo adresowana jest transformacja cyfrowa w zakresie GOZ?
Poniższa lista przedstawia otwarty zbiór przykładów problemów i wzywań, które mogą znaleźć swoje rozwiązanie po efektywnym przeprowadzeniu procesu transformacji:
- zarządzanie gospodarką materiałową (od wydobycia do powstania odpadów) – inteligentne planowanie łańcuchów dostaw i zarządzanie cyklem życia produktu, redukcja odpadów, osiągnięcie i/lub utrzymanie stabilności dostaw,
- zwiększenie efektywności energetycznej – stosowanie rozwiązań zmniejszających zużycie energii,
- identyfikacje instrumentów finansowych i zachęt – m.in. poprzez kreowanie oszczędności (gospodarczych, zasobów, komponentów) lub dedykowane programy wsparcia,
- tworzenie ekologicznych miejsc pracy – korzystanie z możliwości pracy zdalnej, model work-life balance, redukcja kosztów infrastruktury biurowej, ochrona i polepszenie zdrowia i dobrego samopoczucia pracowników,
- łagodzenie zmian klimatycznych – m.in. poprzez działania zmierzające do zmniejszenia emisji CO2.
- zastosowania w rolnictwie,
- usprawnienie czynności obsługowych – ułatwienia związane z naprawą, utrzymaniem, ponownym użyciem maszyn, odnowieniem/adaptacją zakładów, regeneracja części (np. poprzez druk addytywny),
- recykling – wykorzystanie zużytych produktów w celu ich ponownego przetworzenia.
Kategorie, które można poddać procesowi transformacji:
- Zrównoważona produkcja – transformacja w kierunku zrównoważonej produkcji polega na wytwarzaniu produktów w ekonomicznie uzasadnionych procesach, które minimalizują negatywny wpływ na środowisko, jednocześnie oszczędzając energię i zasoby naturalne. Zrównoważona produkcja zwiększa również bezpieczeństwo pracowników, społeczności i samych produktów,
- Zrównoważone zarządzanie zasobami – dotyczy świadomego i efektywnego zarządzania zasobami materialnymi oraz ludzkim. Zrównoważone zarządzanie środkami materialnymi powinno być prowadzone w taki sposób, aby ich źródła nie zostały wyczerpane (tak by przyszłe pokolenia również mogły z nich korzystać). Przykładem może być przemysł drzewny, w którym odpowiednie zarządzanie zasobami ma kluczowe znaczenie dla konkurencyjności. Zrównoważone zarządzanie dotyczy również zasobów ludzkich. Polega przyjęciu i wdrożeniu odpowiednich strategii oraz wykorzystywanie praktyk i narzędzi takich jak HRM. Pozwalają one osiągnąć lepsze wyniki finansowe, a także realizują cele społecznych i ekologicznych wpływając zarówno na elementy wewnątrz, jak i na zewnątrz organizacji.
- Odnawialne źródła energii (OZE) – dostarczają sposobów wytwarzania energii z (teoretycznie) nieograniczonych zasobów naturalnych. Zasoby te są albo dostępne bez ograniczeń czasowych, albo odnawiają się w tempie szybszym niż ich zużycie. Przykładem OZE jest energia słoneczna (fotowoltaika) i energia wiatrowa.