W miarę jak transformacja cyfrowa staje się coraz ważniejszym elementem każdego programu biznesowego, organizacje wdrażają nowe technologie, aby dostarczyć bardziej innowacyjne produkty i usługi albo by nadążyć za konkurencją.
Rolą dyrektora ds. technologii (ang. CTO – Chief Technology Officer), lub osoby, która de facto pełni jego obowiązki, jest zarówno osiąganie celów strategicznych, jak i wdrażanie innowacji technologicznych. Prawdopodobnie dlatego jest to jeden z najmniej rozumianych profili na poziomie kierowniczym. Najczęściej oczekuje się, że CTO będzie częścią każdego projektu transformacji. Ma być osobą, która z jednej strony będzie obserwowała pojawiające się technologie, a z drugiej strony koordynowała wdrażanie rozwiązań łączących biznes z technologią.
W przypadku większych przedsiębiorstw zaleca się, aby na potrzeby wsparcia transformacji cyfrowej, powołany został także dyrektor ds. danych (ang. CDO – Chief Data Officer). CDO jest dyrektorem wyższego szczebla, który ponosi odpowiedzialność za strategię i ład korporacyjny w zakresie danych i informacji w całym przedsiębiorstwie. Rola CDO łączy w sobie odpowiedzialność za ochronę informacji oraz prywatność, zarządzanie informacjami, jakość danych oraz zarządzanie cyklem życia danych, a także wykorzystywanie zasobów danych do tworzenia wartości biznesowej. Jego kluczowym zadaniem jest zapewnianie dostępnych, poprawnych, spójnych i wiarygodnych danych, które są potrzebne zespołom analitycznym.
Kompetencje lidera
W większych organizacjach osobom na stanowisku dyrektora ds. technologii można przypisać specjalizacje. Mogą to być dodatkowe wyspecjalizowane role, takie jak np. kompetencje w korzystaniu z określonego narzędzia analizy biznesowej. Inni mogą skupiać się tylko na technologiach np. Big Data, Internet of Things, Edge/Fog Computing. Wiele ról wiąże się z budowaniem modeli statystycznych oraz data science, co w efekcie obejmuje również raportowanie, jak i analizy.
Można zidentyfikować cztery podstawowe rodzaje ról CTO:
- Ludzie biznesu danych – posiadają najlepsze umiejętności w biznesie i umiarkowane kompetencje w innych dziedzinach;
- Badacze danych – specjalizują się w użyciu narzędzi statystycznych oraz posiadają pewien zasób wiedzy o uczeniu maszynowym/big data, biznesie i programowaniu;
- Deweloperzy danych – posiadają bardzo duże kompetencje w zakresie programowania, stosunkowo silne umiejętności uczenia maszynowego/big data oraz umiarkowany zakres wiedzy o pozostałych trzech grupach;
- Kreatorzy danych – grupa, która nie była ani najsilniejsza, ani najsłabsza w żadnej grupie umiejętności.
Zalecane jest, aby w większych przedsiębiorstwach została powołana rada ds. transformacji cyfrowej. Na jej czele może stanąć dyrektor ds. transformacji cyfrowej lub dyrektor ds. danych (ang. CDO – Chief Data Officer). Zespół powinien składać się z kluczowych interesariuszy oraz przedstawicieli specjalistów ds. danych. Rada podejmuje decyzje w następujących kwestiach:
- podejścia organizacji do danych – ustala sposoby ich pozyskiwania i wizualizacji oraz określa najlepsze praktyki, modele i przepływy procesów na potrzeby inżynierii danych;
- prywatności i zgodności danych – sprawdzanie czy źródła danych (w tym audyty) są zgodne;
- praktyk inwentaryzacji danych:
- pozyskiwania danych połączonych z modelami biznesowymi;
- pozyskiwania nowych źródeł informacji;
- przekształcania już istniejących danych;
- doradztwa w sprawie metod przechowywania i przygotowywania danych dla zespołów analityki biznesowej;
- retencji danych – opracowanie strategii, która pozwala na ocenę sposobu składowania i przechowywania danych;
- bezpieczeństwa danych – wdrażanie mechanizmów bezpieczeństwa danych i platformy w celu ograniczenia ryzyka w sieciach firmowych i publicznych, np. anonimizowanie danych oraz uwierzytelnianie i autoryzacja użytkowników;
- planowania infrastruktury, czyli np. rozwiązań pamięci masowej poprzez implementację zasad zarządzania cyklem życia informacji (ang. ILM – Information Lifecycle Management) w celu archiwizacji danych;
- szacowania zapotrzebowania na wydajność – w zależności od bazy użytkowników i prognoz biznesowych obejmuje planowanie takiej infrastruktury, która zapewni ciągłość biznesową.
Charakterystyka zespołu transformacji
Organizacja oparta na danych musi posiadać silny zespół analityków. Pozostałe role pracowników IT w zespole transformacji cyfrowej są zbliżone do ról, które występują w innych zespołach IT firm i organizacji, zajmujących się wdrażaniem i wykorzystaniem rozwiązań tego typu. Należy zwrócić szczególną uwagę na dwa aspekty:
- Świadomość danych – ważne są posiadane kompetencje w zakresie danych, niezbędne do zrozumienia, w jaki sposób są one wykorzystywane w organizacji, na co należy zwracać uwagę budując strategię, nowe operacje, czy analizując modele biznesowe.
- Dedykowany zespół analityczny – organizacja musi budować kompetencje w zakresie zaawansowanej analizy danych. Powinna tworzyć zespół o różnych kompetencjach analitycznych, a nawet wydzielać różne role analityków.
Organizacja oparta na danych powinna dysponować zarówno szeregiem personelu analitycznego wyspecjalizowanego w różnych dziedzinach, jak i personelem o uzupełniających się umiejętnościach. Doświadczenia projektów transformacji w różny sposób opisują role analityków. Inni członkowie zespołu również powinni posiadać kompetencje, które są istotne w zespołach interdyscyplinarnych.
Często wyróżnia się następujące specjalizacje związane z danymi: analityków danych, inżynierów danych, inżynierów ds. analizy, analityków biznesowych, naukowców zajmujących się danymi, statystyków, quantów, księgowych i analityków finansowych oraz specjalistów od wizualizacji danych. Osoby zajmujące się analizą mogą specjalizować się w następujących obszarach:
- Analityk danych – jest to najczęściej spotykany termin. Analitycy danych mogą pracować zarówno na stanowiskach, które koncentrują się na gromadzeniu i przygotowywaniu danych, jak i być wysoce wyspecjalizowanymi ekspertami w konkretnej dziedzinie.
- Inżynierowie danych i inżynierowie ds. analizy – odpowiadają za pozyskiwanie, czyszczenie i modyfikowanie danych oraz przenoszenie ich do postaci, do której analitycy mogą uzyskać dostęp i je analizować. Są odpowiedzialni za kwestie operacyjne, a także mogą tworzyć narzędzia analizy biznesowej.
- Analitycy biznesowi – analitycy, którzy zazwyczaj służą jako „interfejs” między interesariuszami biznesowymi a działem technologicznym. Ich rolą jest usprawnianie procesów biznesowych lub pomoc w projektowaniu i opracowywaniu nowych lub ulepszonych funkcji w systemach backoffice lub frontend.
- Naukowcy zajmujący się danymi – jest to szerokie pojęcie, obejmujące pracowników o kwalifikacjach matematycznych lub statystycznych, oraz o rozwiniętych umiejętnościach kodowania. Nie oddaje to w pełni ich roli, która może polegać na modelowaniu predykcyjnym i przetwarzaniu języka naturalnego, a także na tworzeniu „produktów danych”, takich jak silniki rekomendacji wykorzystujące uczenie maszynowe.
- Statystycy – wykwalifikowany personel, który koncentruje się na modelowaniu statystycznym w organizacji. Często są zaangażowani nie tylko w analizę, ale także w projektowanie badań, eksperymentów i protokołów zbierania w celu uzyskania surowych danych.
- Quants – matematycznie wykwalifikowani analitycy ilościowi, którzy zazwyczaj pracują w sektorze usług finansowych, modelując papiery wartościowe, zarządzanie ryzykiem oraz ruchy giełdowe zarówno po stronie kupna, jak i sprzedaży.
- Księgowi i analitycy finansowi – pracownicy zajmujący się wewnętrznymi sprawozdaniami finansowymi, audytami, prognozami, analizą wyników biznesowych itp.
- Specjaliści ds. wizualizacji danych – osoby o silnej estetyce projektowej, odpowiadające za tworzenie infografik, pulpitów nawigacyjnych i innych zasobów projektowych. Mogą również kodować w technologiach takich jak JavaScript, CoffeeScript, CSS i HTML, współpracując z bibliotekami wizualizacji danych, takimi jak D3 i HTML5.